Het vaktijdschrift van de Vereniging voor Kinder- en Jeugdspsychotherapie verschijnt enkele malen per jaar onder verantwoordelijkheid van de redactie; 2024 is de eenenvijfstigste jaargang. Bijdragen die voldoen aan de auteursrichtlijnen zijn welkom bij het redactiesecretariaat (redactie@vkjp.nl).
x250-75.jpg)
In dit artikel wordt onderzocht en uiteengezet hoe het enactivisme als filosofische stroming het neurodi versiteitsdenken kan onderbouwen en hoe dit verdiepte begrip van neurodiversiteit leidt tot een andere benadering van personen met autisme. Eerst wordt de ontwikkeling en inhoud van het neurodiversiteits denken geschetst. Vervolgens wordt ingegaan op het enactivisme, een benadering die recht wil doen aan de context, persoonsgebondenheid en waarden die aan de orde zijn in geval van autisme. Ten slotte wordt het verdiepte begrip van neurodiversiteit toegepast op de bejegening en zorg voor mensen met autisme.
Op het gebied van autisme hebben emotioneel welzijn en geluk tot nu toe relatief weinig aandacht gekregen. Als de focus op welzijn ligt, is dat vaak vanuit een negatief perspectief, namelijk op een gebrek aan welzijn bij mensen met autisme. Dit artikel pleit voor een andere focus. Het stelt dat we ons bij mensen met autisme niet enkel concentreren op het gebrek aan welbevinden, maar dat we vooral strategieën ontwikkelen om zicht te krijgen op hun geluksbronnen en hoe die aan te boren zijn. Het artikel beschrijft enkele autismevriendelijke manieren om te peilen naar bronnen van ‘goed gevoel’ bij kinderen en jongeren met autisme. Kennis van deze bronnen helpt om strategieën te ontwikkelen die het emoti onele welzijn van die kinderen en jongeren verhogen. Het artikel biedt tevens een korte introductie tot een nieuw psycho-educatieprogramma over ‘autistisch geluk’: H.A.P.P.Y. (Happiness in Autism Personal Project for Young people). Hoewel dit programma zich richt op het hele spectrum en alle leeftijden, biedt het – zeker voor psychotherapeuten, klinisch psychologen en orthopedagogen die werken met kinderen en jongeren – een vernieuwend alternatief voor de meer klassieke psycho-educatie
In de capability-benadering staat het welzijn van mensen centraal vanuit het vertrekpunt dat mensen de vrijheid moeten hebben om te mogen zijn wie ze reëel gezien willen zijn en te kunnen doen wat ze willen doen. In dit artikel beschrijven we hoe het capability-denken jongeren en jongvolwassenen met autisme, belangrijke naasten en professionals kan ondersteunen om na te denken over wat voor hen mogelijk en waardevol is. Door welzijn, waarden, rechtvaardigheid en de interactie tussen individu en omgeving centraal te stellen, sluit dit denkkader sterk aan bij het neurodiversiteitsparadigma. In het eerste deel van het artikel wordt het capability-gedachtegoed geïntroduceerd in relatie tot het opkomende neurodiversiteitsdenken. In het tweede deel illustreren we de mogelijkheden van de capability-benadering aan de hand van een recente interviewstudie, waarin met jongvolwassenen met autisme en een belangrijke naaste werd stilgestaan bij wat voor hen belangrijk is en wat nodig is om dat mogelijk te maken. Uit de analyse van de interviews zijn acht thema’s geïdentificeerd: (1) autonomie, (2) verbondenheid, (3) mentale rust, (4) psychologische groei, (5) fysieke en mentale gezondheid, (6) plezier beleven, (7) werk en opleiding volgen, en (8) van betekenis zijn. Bij verschillende jongvolwassenen spelen leefomstandigheden een grote rol bij hun ontwikkeling en welzijn, soms in interactie tussen autistisch zijn en de sociale omgeving (bijvoorbeeld omdat ze zich niet begrepen, geaccepteerd of gesteund voelen, of gepest worden), maar soms ook primair in de context (onveilige thuissituatie, een minder ondersteunend gezin, opgroeien in een voorziening, armoede en schooluitval of schoolwisselingen). Deze resultaten kunnen zorgverleners helpen om met jongvolwassenen en hun belangrijke naasten verder in gesprek te gaan over wat belangrijk is in hun leven, met als doel hun welzijn te verbeteren. Terwijl therapie vaak gericht is op persoonlijke klachten en vaardigheden (zoals emotieregulatie), kan het capability-denken ons helpen om kritisch stil te staan bij wat welzijn voor iemand betekent en welke randvoorwaarden daarbij kunnen helpen of hinderen.
Binnen wetenschap en zorg worden doorgaans de invaliderende kenmerken van autisme benadrukt. Ondanks de wezenlijke uitdagingen die mensen met autisme kunnen ervaren in hun dagelijks leven, hebben zij vaak een uniek en mogelijk zelfs realistischer perspectief op de wereld om hen heen. Dit artikel biedt een beschouwing op een potentieel voordeel van autisme: mensen met autisme lijken rationeler en zijn beter beschermd tegen allerlei vormen van bias, wat betekent dat ze minder vaak afwijken van een rationeel oordeel.
Exemplaren ouder dan 2006 kunnen per mail worden aangevraagd via redactie@vkjp.nl .
x150-75.png)
x150-75.jpg)
