We kijken met trots terug op een geslaagd Jaarcongres met als thema ‘Afsluiten. Psychotherapie onder druk’. Het was een inspirerende en soms ook indrukwekkende dag. Samenvattend trekken we een voorzichtige conclusie: maak op tijd afsluiten vanuit de inhoud bespreekbaar, heb hierbij oog voor de context en de levensloop en laat je minder leiden door een bestuursvisie. Blijf staan voor je vak! Voor wie er niet bij was, hieronder een verslag.

Chronos of eerder op Kairos?
Vrijdag 21 juni opende dagvoorzitter Patrick de Zeeuw en Dorine Everts, voorzitter van de VKJP opende het VKJP-jaarcongres. En meteen vanaf de start werd de zaal aangezet tot meedoen en nadenken, want: leek je meer op de Griekse God Chronos of eerder op Kairos? Dorine hield een bevlogen betoog om als psychotherapeut voor ons vak te gaan staan nu dit toch onder flinke druk staat. Een serieuze boodschap, maar Patrick en Dorien brachten die met een flinke dosis humor en zelfspot

Overlap
Hierna was het tijd voor de twee hoofdsprekers die het thema Afsluiten belichtten vanuit twee verschillende perspectieven: het psycho-analytisch perspectief (Muriel Vermeulen) en het systeem-theoretisch perspectief (Jan Baars). De alerte luisteraar viel het meteen op dat Jan geregeld verwees naar de inhoud van de lezing van Muriel. Dit doet toch vermoeden dat we met overlap in de adviezen onze therapieën beter kunnen gaan afsluiten!

Afsluiten als een onderdeel van de therapie
Muriel Vermeulen nam ons mee in verschillende vormen van afsluiten. In haar verhaal verweerfde ze heel mooi eigen casuïstiek en enige zelfonthulling over minder plezierige en succesvolle afgeronde therapieën niet schuwde. Alle afsluitingen werden geïllustreerd aan de hand van filmfragmenten. Prachtig om zo vanuit net een ander perspectief te mogen voelen wat een afsluiting doet. De belangrijkste boodschap: wees je bewust dat afsluiten een onderdeel is van de therapie. De gevoelens die worden opgeroepen, vaak ook rouw, zeggen iets over je eigen gehechtheid en die van de ander. Het is een onderwerp dat actief en op tijd besproken moet worden en het betrekken van ouders – in het geval van jeugdigen –is  evident. Na afloop waren er nog genoeg vragen uit de zaal; de dagvoorzitter bewaakte de tijd als Chronos.

Onmisbare context
Na een koffie- en theepauze was de beurt aan Jan Baars. Ook hij benadrukt dat het bij afsluiten gaat om het hanteren van gevoelens, met name angst en ambivalenties. Het gehele therapieproces kan volgens Jan niet zonder de context – waarbij ook tijd (levensloop) -  en samen gezocht wordt naar betekenis. Het ondertitelen van deze processen - het vak van de psychotherapeut – is hier bij een belangrijk onderdeel wat volgens Jan soms wat vaker zou mogen! De keynote werd afgesloten met de vaststelling: moeten we niet meer ruimte maken na afsluiting zodat we beschikbaar kunnen blijven voor nazorg?

Verbinding
Na deze inleidende keynotes konden we alle inzichten laten bezinken tijdens een heerlijke en voedzame lunch. Ondanks de regen zochten collega’s elkaar buiten op, waarbij onder de beschutting van parasols verbindingen werden gelegd of verder werden uitgediept. Na de lunchpauze was het tijd voor voor twee parallelsessies.

Ronde 1
In de eerste ronde stonden Menno Oosterhoff & Mireille Verhoof (moeder van Milou), Kees Korrelboom en de ervaringsdeskundigen van de NJR op het programma.

  • Menno Oosterhoff had de moeder van Milou meenomen. Zij vertelde ons over de hardnekkige en intense doodswens van haar dochter. Menno schetste hoe dit bovenal een proces is van de jongeren zelf, maar dat het ook het nodige oproept bij de behandelaar. Het oprecht blijven luisteren, je eigen oordelen en meningen terzijde schuiven en het verbreden naar het gesprek met het systeem was de take home message. Het verhaal van Milou en de kracht die haar moeder uitstraalde tijdens het vertellen van Milou’s verhaal, greep de zaal enorm aan. Na afloop was het muisstil. 
  • Kees Korrelboom nam de groep mee in doelgestuurd behandelen. Zijn boodschap: behandel kort als kan en lang als het moet. We moeten er vooral van doordrongen zijn dat therapie een doel dient dat als baken door de therapie loopt en hierdoor vanaf het begin van de therapie aanwezig is. Het is goed om na te gaan of er nog gezondheidswinst is te behalen, en anders af te sluiten.
  • De jongeren van NJR presenteerden verontrustende cijfers. Uit hun onderzoek blijkt dat jongeren zich onvoldoende betrokken voelen bij het afsluiten van therapie en weinig nazorg ervaren. Hun boodschap: betrek jongeren gewoon bij het proces! En heel fijn waren hun eigen verhalen met zowel negatieve als positieve ervaringen.

Ronde 2
Na een korte pauze wisselden we naar de volgende ronde parallelsessies. Dit keer was het de beurt aan Yael Meijer, Hanneke Nielsen-Kessels & Linda Willems en Ellen Aptroot.

  • Yael Meijer nam ons mee in het afsluiten binnen IMH-behandelingen. Evenals Jan Baars pleit zij voor een levensloopzorg met een goed plan voor afsluiting en terugvalpreventie. Haar standpunt: maak jezelf als behandelaar niet belangrijker dan nodig; we zijn maar passanten! Alle deelnemers in de zaal hadden een actief mentaliserende taak vanuit een gezinsrol waardoor het een interactieve en reflectieve sessie werd!
  • Hanneke Nielsen-Kessels & Linda Willems namen ons aan de hand van casuïstiek mee in de ervaren dilemma’s en belemmeringen van therapeuten bij afsluiting van behandeltrajecten bij persisterende depressies en/of suïcidale klachten. Zij roepen op om het juist wél te doen, omdat er maar geringe meerwaarde is van blijven doorbehandelen. Als therapeut moeten we onder ogen zien dat onze rol vaak toch beperkter is dan we zouden willen. En soms hebben we zelf wat last van uitstelgedrag. Het is goed om samen met je cliënt te onderzoeken welke randvoorwaarden nodig zijn om te kunnen afronden.
  • Tot slot nam Ellen Aptroot ons mee in welke organisatie-variabelen in onze behandelkamer meespelen bij beëindiging van therapieën. Als conclusie nemen we mee dat belangrijk is om als behandelaar vanuit de inhoud een visie te ontwikkelen, managers vanuit de inhoud te blijven bevragen en in onze behandelingen een meta-doel voor ogen houden.

Discussie
Na de laatste parallelsessie kon men nog snel iets te drinken halen om de dag af te sluiten door als aanwezigen met een deel van de deskundigen in gesprek te gaan over opgedane inzichten en vragen. Na een kleine aarzeling die met behulp van de actieve dagvoorzitter snel te overbruggen was, ontstond een levendige discussie.

Blijf staan voor je vak!
Samenvattend trekken we een voorzichtige conclusie: maak op tijd afsluiten vanuit de inhoud bespreekbaar, heb hierbij oog voor de context en de levensloop en laat je minder leiden door een bestuursvisie. Blijf staan voor je vak!

Met een hoofd vol gespreksonderwerpen gingen we met elkaar aan de borrel!

De congrescommissie mag nu even met vakantie en pakt in september de voorbereidingen voor het volgende congres in juni 2025 weer op. Ben jij er dan ook weer bij?