Onderzoekers van 113 Zelfmoordpreventie, Orygen, Amsterdam UMC en GGZ Oost-Brabant hebben de rol van sociale media in het leven van jonge slachtoffers van zelfmoord onderzocht. Ze hebben gekeken naar zowel de schadelijke als de ondersteunende effecten van het gebruik van sociale media op het mentale welzijn van jongeren.

Resultaten

Het onderzoeksteam heeft het socialmediagebruik van 35 jongeren die in Nederland door zelfmoord zijn overleden geanalyseerd. De onderzoekers hebben daarnaast interviews gehouden met naasten van overleden jongeren.

Uit het onderzoek blijkt dat jongeren baat hadden bij contact met lotgenoten en herstelverhalen. Sociale media waren voor deze jongeren een manier om in contact te blijven met leeftijdsgenoten, anderen met vergelijkbare interesses te ontmoeten, hun gevoelens te uiten en de verhalen van anderen te lezen.

Het bleek echter ook dat sociale media verschillende schadelijke effecten kan hebben, zoals afhankelijkheid, cyberpesten, imitatiegedrag en triggers. Jongeren ontwikkelden bijvoorbeeld een afhankelijkheid van sociale media omdat ze bang waren om iets belangrijks te missen wanneer ze offline waren, of omdat ze veel belang hechtten aan positieve reacties van anderen op hun berichten. Triggers op sociale media veroorzaakten vaak veel psychologische stress bij jongeren. In hun zoektocht naar verbinding en ondersteuning werden een aantal van deze jongeren geconfronteerd met beelden van zelfverwonding en zelfmoord. Een groep jonge vrouwen die vaak hun suïcidale gedachten en gevoelens deelden via sociale media ontwikkelden een “suïcidale identiteit”. Zij konden zich vaak niet voorstellen hoe een leven zonder deze gedachten en gevoelens eruit zou zien. Ze leken bang te zijn dat herstel een verlies aan identiteit zou kunnen betekenen.

Uit de interviews met naasten bleek dat zij het als grote uitdaging ervoeren om het gesprek aan te gaan met deze jongeren over hun gebruik van sociale media.

Conclusie

Op basis van deze resultaten bevelen de onderzoekers aan om te investeren in digitale geletterdheid van ouders, docenten en hulpverleners. Als de omgeving van jongeren goed geïnformeerd is, kunnen zij het onderwerp makkelijker bespreekbaar maken. Dit kan preventief werken. De onderzoekers moedigen verder onderzoek aan naar veilig gebruik van sociale media.

Het onderzoek is gepubliceerd in Child and Adolescent Psychiatry and Mental Health