Wetenschappelijk onderbouwde richtlijnen

Trauma

Chronisch trauma

Onder chronische traumatisering bij jeugdigen wordt verstaan: de schadelijke biologische, psychologische en sociale gevolgen van (een combinatie van) stressvolle en potentieel traumatische gebeurtenissen tijdens de kinder- en jeugdjaren. Voorbeelden daarvan zijn aanhoudende en langdurige mishandeling (emotioneel, fysiek, seksueel), getuige zijn van aanhoudend en langdurig geweld in het gezin, aanhoudende en langdurige verwaarlozing (emotioneel, pedagogisch, fysiek), verkeren in oorlogsomstandigheden, hebben moeten vluchten, langdurig moeten ondergaan van pijnlijke medische handelingen en multipele traumatische verliezen.
Bij kinderen en jongeren is veelal sprake van meerdere vormen van traumatisering. Seksueel misbruik gaat bijvoorbeeld vaak gepaard met emotionele verwaarlozing (Draijer, 1990). Jeugdigen die dergelijke traumatische gebeurtenissen hebben ervaren kunnen traumagerelateerde stoornissen ontwikkelen. Aan de volgende stoornissen ligt vaak chronische traumatisering ten grondslag die in de kinder- en jeugdfase heeft plaatsgevonden:

Posttraumatische stressstoornis (PTSS).
Complexe posttraumatische stressstoornis.
Developmental trauma disorder.
Dissociatieve stoornis niet anderszins omschreven (DSNAO).
Dissociatieve identiteitsstoornis (DIS).
Conversiestoornis.
Reactieve hechtingsstoornis.
Borderline persoonlijkheidsstoornis.
Aanpassingsstoornis, chronisch.
Separatieangststoornis.
Gedragsstoornis.
Eetstoornissen.

Ook andere stoornissen komen voor. Het is noodzakelijk om – behalve een beschrijving van het klachtenpatroon – een beschrijvende diagnose op te nemen waarin de dynamiek en de veronderstelde etiologie van de klachten met de traumatische ervaringen wordt weergegeven. Een voorbeeld hiervan is 'een eetstoornis gerelateerd aan onverwerkte ervaringen met betrekking tot seksueel misbruik'.

Trauma en kindermishandeling

Zowel de overheid als een scala aan maatschappelijke organisaties heeft zich in toenemende mate verbonden aan het verbeteren van het lot van jeugdigen die mishandeling, verwaarlozing en seksueel misbruik meemaken. Ook preventie en effectieve behandeling zijn hoog op de agenda gezet. Veilig Thuis is de instantie geworden die kindermishandeling, verwaarlozing en geweld in afhankelijkheidsrelaties onderzoekt. De daadwerkelijke therapie en zorg ligt echter bij de ggz en in het veld van de jeugdzorg.
Het diagnosticeren van de verschillende vormen van kindermishandeling vergt een gedegen studie en vooropleiding. De veiligheid en impact van een psychiatrische stoornis van een ouder in relatie tot kinderen die aan zijn of haar zorg zijn toevertrouwd en de uitoefening van het ouderschap vergen specifieke beoordeling. De Kindcheck, waarbij wordt nagegaan hoe het gaat met kinderen van ouders met psychische problemen, is een goed begin van het in kaart brengen van de veiligheid van de ouder-kindrelatie.

Bron: Kenniscentrum voor Kinder- en Jeugdpsychiatrie.